Verhaal met een haakje

Wat is er nou toch gebeurd
op de Tallahachie Bridge?

Hitsongs moeten het vaak hebben van de bekende ‘hook’. Een of meer elementen die zich letterlijk vasthaken in het oor of het geheugen van de luisteraar. Zo’n hook kan bestaan uit een woord, een zin, een effect, een melodietje, een sound – als het maar blijft hangen. Daarna vreet zo’n haakje zich een weg naar binnen, om niet meer los te laten. Van ‘Who the f*ck is Alice’ en het ‘vers kopje thee’ van Froger tot de drumfill van Phil Collins’ ‘In The Air Tonight’.

Een heel speciale categorie is de inhoudelijke oorwurm, ‘the narrative hook’. Dat er in een song iets gebeurt of wordt genoemd dat je niet meer loslaat. Het kan de clou van een grap zijn, maar ook een stuk tekst dat een vraagteken nalaat. En zo’n vraagteken blijft zich opwerpen, iedere keer dat je het liedje hoort.

Ode to Billie Joe

Een van de mooiste voorbeelden daarvan is het verhaal dat Bobbie Gentry zingt in ‘Ode to Billie Joe’ uit 1972. Daarin bezingt Bobbie de tragische zelfmoord van Billie Joe McAllister, die van de Tallahatchie Bridge is gesprongen. Waarom, wordt niet echt duidelijk. Het voorval wordt achteloos aan de eettafel besproken in het gezin waarvan de ik-figuur de dochter is. We proeven dat zij iets met Billie Joe moet hebben gehad, maar meer wordt niet verteld. De dominee, die eerder die dag langs was geweest heeft nog iets gezegd over een meisje dat met Billie Joe gezien is. En dat zij veel leek op de dochter. Maar die mededeling verdampt aan de eettafel, waar meer aandacht lijkt voor het eten dan voor de tragiek van de zelfmoord. Ook het feit dat Billie Joe en dat meisje ‘iets’ van de brug hebben gegooid, blijft verder onbesproken.

Aan het eind van de song vertelt de ik-figuur nog dat ze sindsdien af en toe naar de brug gaat om bloemen te strooien in het donkere modderige water van de rivier. Maar ook daar blijft het bij.

Mysterie

Al 50 jaar blijft de vraag onbeantwoord wat er zich nou precies heeft afgespeeld op de Tallahatchie Bridge. Er zijn talloze artikelen over geschreven, er is zelfs een speelfilm over gemaakt. Maar het blijft een mysterie. Het enige dat Bobbie Gentry er zelf ooit over heeft willen zeggen, is dat de song draait om de gevoelloosheid waarmee mensen kunnen praten over zoiets tragisch als een zelfmoord. Het verhaal blijft intussen mysterieus en laat z’n haak daarmee nooit los.

En Bobbie Gentry? Die is misschien nog wel een groter mysterie. Na een aantal zeer succesvolle jaren in de spotlights, verdween ze begin jaren 80 opeens van de radar. Naar verluidt was ze totaal klaar met het sterrendom en de muziekindustrie in het algemeen. Ze verkoos de anonimiteit boven de glamour. Er worden nog altijd pogingen gedaan om uit te vissen hoe het verder met haar is gegaan, maar de onderzoeken hebben niet veel meer opgeleverd dan dat ze nog leeft en wellicht in Memphis woont. Andere bronnen noemen Los Angeles.

En daarmee hecht het haakje van ‘Ode to Billie Joe’ zich nog een stukje dieper.

Luister hier naar Bobbie’s intrigerende song. En voel het haakje pakken.

Songwriting bloopers

Je kent ze vast wel: die wereldberoemde foutjes die in een kaskrakende filmhit zijn beland. Niemand heeft ze opgemerkt, maar nadat de film in première is gegaan, zagen oplettende kijkers opeens onlogische details. Niets meer aan te doen, ze zitten er voor altijd in. Met songwriting bloopers gaat het net zo.

Bekende filmbloopers zijn al zo oud als de cinema zelf. Bijvoorbeeld Charlton Heston die in de epische jaren 50 filmklassieker Ben Hur heroïsch met zijn strijdwagen rondjes scheurt over de Romeinse renbaan en onderweg een gestrande karos niet meer kan ontwijken. Een superstunt volgt, waarbij Ben Hur met strijdwagen en al door de lucht zeilt om in volle vaart voorbij het wrak van de verongelukte tegenstander te landen en door te denderen. Een stunt die in één keer goed moest gaan. In de spanning en de chaos van de sprong viel het niemand op dat Heston zijn horloge nog om had, en dat bleef zelfs op de snijtafel onopgemerkt. Vandaar dat Ben Hur anno het jaar 30 AD spectaculair de eindstreep tegemoet jaagt met een design-klokje om de pols.

Sharon Stone stopt met roken

Of wat dacht je van die roemruchte scène uit Basic Instinct? Ja, die ene waarbij Sharon Stone het ene been over het andere slaat en daarbij de verzamelde detectives een korte blik gunt op haar intieme delen. Aan het begin van de scène heeft ze een sigaret in de hand, direct daarna niet, en in het volgende shot weer wel. De essentie van de scène trok zoveel aandacht dat niemand op die sigaret lette.

In liedjes komen dat soort bloopers ook voor. Terwijl er bij films specialisten worden aangetrokken om deze zogeheten ‘continuïteit’ te bewaken, zodat apart geschoten beelden in de uiteindelijke volgorde logisch blijven, moeten songwriters het zelf opknappen. Met diverse, vergelijkbare problemen.

Song blooper: Jij gelooft in mij?

André Hazes kon er wat van. Bijvoorbeeld in de song Zij gelooft in mij zingt hij over ‘haar’ in de derde persoon (‘ze lag te slapen, ik vroeg haar gisteravond wacht op mij’). In het tweede couplet begint hij echter met ‘Nu sta ik voor je, ik ben weer blijven hangen in de kroeg / Zo’n nacht ze weet het, heb ik nooit genoeg’. In plaats van over een derde persoon te zingen, richt hij zich opeens rechtstreeks tot ‘haar’, om één zin later weer naar een derde persoon te gaan. Deze song blooper zij André senior vergeven. Uit de context begrijpen we prima dat Hazes onbedoeld de camera in een korte scène twee keer een zwieper geeft.

In De Vlieger maakt Hazes het nog wat bonter. ‘Mijn zoon was gisteren jarig…’ begint hij. Om in het tweede couplet te openen met ‘En toen, op zekere morgen zei hij ‘Vader, ga je mee?’’. Die zekere morgen kan niet anders zijn dan deze afgelopen ochtend, want de verjaardag was gisteren – hebben we net gehoord. In latere versies zingt Hazes ‘en toen, de andere morgen’, wat al iets minder krom is. Maar toch.

Het jongetje in het lied vervolgt dan met ‘En als zij dan leest hoeveel ik van haar hou, dat ik niet kan wennen aan die and’re vrouw’, dan zou je iets verwachten in de zin van ‘nou, dan zal ze wel…’. Maar die als-dan belofte wordt nergens ingelost. Het jochie breekt z’n gedachtegang abrupt af door nog maar eens te zeggen ‘Ik heb hier een brief voor mijn moeder’.

Ook Bloed, Zweet & Tranen van de levenslied-maestro zit vol met songwriting bloopers. De uitdrukking ‘met bloed, zweet en tranen’ betekent zoveel als ‘met de grootst mogelijke moeite en pijn’. Het kost de zanger kennelijk oneindig veel inspanning om te zeggen: rot hier nu maar op. En dat de koek op is. Niemand die weet waarom dat zo verschrikkelijk moeilijk is, maar het zingt heerlijk mee.

En wat te denken van ‘Een lach met tranen, zo voel ik mij vandaag / geproefd van het leven, zoveel vrienden ongekend’. De logica is ver te zoeken, de rijm ook.

Is dat erg? Ach, het gaat uiteindelijk om de emotie en de intentie. En een paar miljoen Hazes-fans kunnen het niet fout hebben, toch?

Het is net als het klokje van Ben Hur en de sigaret van Sharon Stone. Misschien klopt het niet, maar het succes is er niet minder om. Noem het dichterlijke vrijheid, de armslag van de liedjesmaker.

Ken jij ook zulke songwriting bloopers? Mail ze naar info@songwriterschool.nl en ik neem ze mee voor een volgend blooper blog!